De Friese Elfsteden en hun speciale fonteinen uit 2018: 3 – 16 september 2020 (10)

13 september: Bartlehiem en Dokkum

Gisteren in Dokkum hebben we gezien waar de schaatsers moeten omdraaien en vandaag willen we naar het beroemde bruggetje van Bartlehiem waar de deelnemers eerst richting Dokkum gaan en bij terugkomst moeten ze het laatste stukje naar Leeuwarden nog afleggen.  Onze camper staat aan de Dokkumer Ee en al de hele week komen we een schip tegen die suppers volgt op de Elfstedenroute. In Leeuwarden zagen we de start van een groep en men kan deelnemen aan een meerdaagse tocht op de supplank terwijl je de route van de Elfstedentocht aflegt. Vandaag wordt het laatste traject afgelegd van Dokkum naar Leeuwarden. Wij gaan op de fiets natuurlijk hoewel het behoorlijk waait maar onze fietsen zijn elektrisch dus we kunnen wat meer ondersteuning nemen als het moet.

We staan bij een boerderij in het gehucht Sibrandahus (vlakbij Dokkum) met 40 inwoners en vlakbij staat een kerkje uit de 13e eeuw. In de kerk is de grafkelder van de familie Tjaerda van Starkenborgh maar de deur is op slot en de toren staat in de steigers. Het kerkje is gerestaureerd in 1977 en hoorde vroeger bij een klooster. In de tuin zijn nog oude grafstenen te zien en naast de kerk staat nog een oud boerderijtje. Bruggetje over en dan volgen we de Dokkumer Ee en op het water zien we hier en daar wat mensen op hun plank met een volgbootje erachter. In Burdaard zijn veel mensen op de been. Naast de grootste molen uit Friesland (De Zwaluw: koren- / pel- en houtzaagmolen is een zondagsdienst aan de gang in de buitenlucht, compleet met live muziek. Het dorp ligt aan beide kanten van het water en heeft 1100 inwoners. In de zomer staat de brug bijna constant open want er passeren elke zomer meer dan 12000 boten. Er woonden hier al mensen in de 10e eeuw. Er is een jachthaven met een camperplaats en aan de waterkant zie ik een monumentje voor Maarten van der Weijden. Precies hier stopte hij zijn zwempoging voor de Elfstedenroute na 163 km.

Het is heerlijk fietsen langs het water en het duurt niet lang of we zijn in het gehucht Bartlehiem met 70 inwoners. Het hoort bij de gemeente Tietjerksteradeel en vroeger stond hier een klooster met de naam Bethlehem, later verbasterd tot Bartlehiem. Hier is het beroemde fiets/ voetgangers bruggetje wat altijd volop in beeld komt tijdens de Elfstedentocht. Schaatsers komen hier dus ook 2 x langs: op de heenweg komen ze via de Finkumervaart onder het bruggetje door naar de Dokkumer Ee en terug komen ze van de Ee naar de Oudkerkervaart voor de laatste 10 km naar Leeuwarden. In 3 richtingen zijn de schaatsers hier te zien en als wij er zijn komen net de eerste suppers aan die worden toegejuicht vanaf een andere brug. Het gehucht heeft een paar huizen en wat boerderijen en tot de jaren ’50 was hier een zuivelfabriek.

Op ons gemakkie fietsen we terug naar de camper om te lunchen en als Dirk de Formule 1 gaat volgen op de tv fiets ik naar Dokkum om de kapel te bezoeken van Bonifatius. Die is nl.   alleen open op woensdagmiddag en zondagmiddag. In de geschiedenislessen leerden we vroeger dat Bonifatius bij Dokkum werd vermoord in het jaar 754 na Chr. Als Angelsaksische missionaris was hij min of meer de kerkhervormer in het Frankische Rijk en hij kreeg toestemming van de Paus om de Germanen ten oosten van de Rijn te bekeren en daar hoorden dus eigenlijk ook de Friezen bij. Hij was toegetreden tot de Benedictijner orde en later tot priester gewijd. Hij schreef ook de 1e Latijnse grammatica in het Engels. Stichtte later kloosters, o.a. in Fulda, waar hij ook begraven ligt. De Germanen en friezen waren nog heiden en aanbaden o.a. de Eik. Bonifatius hakt in het jaar 723 de Heilige Donau-eik om en als de goden geen wraak nemen zijn de Germanen bekeerd en worden ze christen. Later volgen de Friezen om te bekeren maar zij zien de hoogbejaarde Bonifatius op een soort kruistocht komen en ze doden hem met stokslagen. Ze waren in opstand gekomen en samen met hem doden ze 52 metgezellen.

Morgen zal ik horen van een schilder die in een kerkje aan het werk is dat het niet in Dokkum was maar in het plaatsje waar we hem spreken en hij  zou zwaar gewond naar Dokkum zijn gestrompeld om daar bij een bron te sterven. Die bron zou ontstaan zijn omdat zijn paard wegzakte in de drassige bodem en een ander verhaal vertelt dat Bonifatius met zijn staf op de grond zou hebben gestampt waarna er zoet water opborrelde. In 1990 heeft een vader zijn zieke baby, die erg hoestte, ondergedompeld in de bron en het kind zou zijn genezen na zeer korte tijd. Elk jaar komen hier zo’n 25.000 – 40.000 pelgrims en er is een kapel gebouwd in de jaren ’30 in de vorm van een Romeins amfitheater. De kapel staat in een park met de 14 staties van de kruisweg en bij de bron is een standbeeld van Bonifatius. En net als ik de kapel  wil bezoeken is het gesloten omdat een koor aan het oefenen is voor een uitvoering later die dag. Ik mag gelukkig even een kijkje nemen achterin en luister even naar hun gezang.

Ik fiets daarna nog even door de stad. Het is zondagmiddag met mooi weer en de terrassen zitten vol en veel mensen zijn aan de wandel.

Onze Elfstedentocht zit er op maar we hebben nog geen zin om meteen huiswaarts te gaan en ik vraag wat tips aan de familie (die net zo reislustig is als ik). Van Jan krijg ik de tip (die door mijn zus wordt bevestigd): Moddergat aan de Waddenzee!!! Nog nooit van gehoord maar na even googelen weten we het. Dat wordt morgen onze bestemming en het zal ons heel erg verrassen!!!