17 – 20 oktober: Thorn – Maastricht (1)

17 oktober: Thorn

We zijn een maandje thuis geweest maar willen toch nog even gebruik maken van de camper. Het weekend belooft goed te worden dus de camper komt vrijdagavond voor de deur te staan zodat we kunnen gaan inpakken, de bedden opmaken en wat eten inslaan. De horeca is namelijk dicht en we zullen zelf eten moeten klaarmaken (of afhalen maar dat is niet onze eerste wens).

Een aantal jaren geleden was er een programma op tv (ik denk van omroep Max) over Krasse knarren die (op leeftijd) in een interieur worden geplaatst van enkele decennia geleden. Zij woonden tijdens dat programma in het witte stadje Thorn en je kreeg ook een mooi beeld van het stadje. In 2019 kwam het stadje weer op tv en nu in het programma “Typisch….. “waarin steeds een bepaalde stad of streek wordt belicht met een aantal (eigenaardige / typische / gewone) inwoners. Mijn interesse was gewekt om dit stadje te bezoeken. Men zegt altijd in een adem: Thorn, het witte stadje. Het stadje bestaat al eeuwen en was lange tijd een zelfstandig vorstendom van het Heilige Roomse Rijk. Dus het wordt een rit naar Thorn deze keer en de afstand vanuit Waalwijk is rond de 90 km.

We rijden voor de middag weg en als we aankomen in Thorn zoeken we de camperplaats op die tegen het centrum ligt. Het is een betaalde parkeerplaats voor de bezoekers van het stadje en een aantal plaatsen is gereserveerd voor campers. Die staan vol maar er is plaats genoeg op het plein en we zijn niet de enigen die op de gewone plaatsen staan. Parkeren kost 2,50 € per 24 uur dus we betalen netjes en plakken het kaartje aan de binnenkant van de voorruit en we kunnen de stad in.

In het jaar 972 sticht Graaf Ansfried van Teisterbant (later is hij bisschop van Utrecht) met zijn echtgenote Hilsondis een klooster volgens de regels van de H. Benedictus. Hun dochter (later Benedicta genoemd) wordt de 1e abdis. Thorn lag aan de rand van een moeras en aan de Romeinse Heirbaan van Maastricht naar Nijmegen. Vanaf de 12e eeuw is het een stift (wereldlijk klooster) en alleen vrouwen van de hoge adel mogen intreden. Zij leggen geen gelofte af en mogen bezittingen hebben en moeten alleen verplicht deelnemen aan het bidden van de getijden en het volgen van de missen. Ze mogen in en uit lopen – trouwen – intreden in andere kloosters en ze hoeven zelfs niet in het klooster te wonen en ze hebben vaak bediendes. Ook krijgen ze een eigen inkomen (prebende).

Het klooster groeit uit tot een zelfstandig vorstendom (Abdijvorstendom Thorn) en het is het kleinste staatje in het H. Roomse rijk. Ze mochten zelf munt slaan en recht spreken en begin 11e eeuw krijgen ze markt- en tolrecht. Vanaf de 13e eeuw gaan de meeste stiftdames / kanunnikessen in eigen huizen wonen en daar zijn er nog heel veel van over in de stad. Ze hadden echter wel de plicht om ’s nachts op de slaapzaal van de abdij te overnachten. Meestal waren er ongeveer 20 stiftdames en zij leidden een luxueus leven en hun kapittel besliste over alles wat in Thorn te beslissen viel. Eind 15e eeuw krijgen ze van de paus toestemming hun zwarte bovenkleed af te leggen. Gedeelte van de stad was ommuurd en in de omgeving was landbouw.

Als de Fransen het voor het zeggen krijgen hier (1794) vluchten de dames en zij voeren hier allerlei belastingen in zoals die op de omvang van de ramen. De arme bevolking die bezit had genomen van de grote panden van de abdij kon die belasting niet betalen. Zij beginnen met het dichtmetselen van een aantal ramen om minder belasting te hoeven betalen maar aangezien het geen gezicht was, werd besloten om deze bouwsporen (littekens van de armoede) te verbergen en de muren wit te schilderen: het witte stadje Thorn was geboren en de abdijkerk werd parochiekerk. De rust in de stad en de witte huisjes zorgde ervoor dat kunstenaars en toeristen toestroomden en nu is de binnenstad een beschermd stadsgezicht geworden.

Wij gaan ook wandelen door het prachtige stadje en bewonderen de vele mooie huizen die er nog staan uit de abdijtijd zoals diverse kanunnikenhuizen – het munthuis, want Thorn had sinds de 10e eeuw muntrecht – de oude school – het huis met de 3 kogels (die herinneren aan de Vrede van Münster 1648) waar de stiftdame woonde die de Kapel onder de Linden stichtte etc. etc. Ik loop even de voormalige abdijkerk binnen maar morgenochtend breng ik een beter bezoek aan de kerk. Helaas is de horeca gesloten en kunnen we nergens neervlijen om wat te drinken maar ik scoor wel een prachtige sjaal met de zonnebloemen van Van Gogh. Wat later nemen we de fiets en gaan we op weg naar de Kapel onder de Linden, net buiten het centrum. Er staan diverse kapelletjes in de stad en we komen de kapel tegen onderweg die gewijd is aan Nepomucenus (die hebben wij in Praag op de brug ook bewonderd). Hij is o.a. patroonheilige van het biechtgeheim. Zijn kapel stond hier al in 1742 maar de huidige is uit het jaar 1900.

De kapel onder de Linden is gebouwd in de 17e eeuw in opdracht van de Kanunnikes Clara van Manderscheidt –Blankenheim. Ze was ernstig ziek en beloofde een kapel te stichten op deze plek als ze er weer te voet naar toe kon. Er stond al een kapelletje maar zij heeft een grotere laten bouwen naar voorbeeld van het Heilige Huisje waar Maria de boodschap van de engel had ontvangen (volgens een legende uit de 15e eeuw is dit huisje door engelen naar Loreto, Italië, overgebracht)

Het is nog vroege en mooi weer en we fietsen wat in de omgeving tot we plotseling voor de grens met België staan (eigenlijk verboden gebied!!) in Kessenich. We besluiten hier de 1e zijweg te nemen langs een aantal boerderijen en komen dan uit bij de Grote Hegge, een soort van afgravingsmeer aan de grens en in de Maasvallei. We fietsen hierlangs en met een grote omweg en fietsend door een stukje niemandsland waar runderen (het Gallowayrund en niet agressief gelukkig) grazen komen we weer in de bewoonde wereld. Morgen gaan we een grotere tocht maken. Eerst lekker koken in de camper en ons vermaken met tv en een Wasgij legpuzzel.