8 daagse Andalusië / Gibraltar sept. 2015: Córdoba

Córdoba

Vandaag maar eens een verhaal over de grote moskee/kathedraal van deze stad. De grote bloei van Cordoba komt onder de Moren vanaf de 8e  eeuw. In 711 vallen ze binnen via Gibraltar en al in 716 is het de hoofdstad van  een nieuw Kalifaat in het zuiden van Spanje. De naam van de stad is dan: Qurtubat al-wadi-al-kabir = rijke stad aan de grote rivier en na Constantinopel was het de grootste stad van Europa

In 750 worden de opvolgers van Mohammed in Damascus van de troon gestoten en vermoord, behalve Abd Al-Rahaman. Hij kan ontsnappen en komt naar Spanje. Door zijn volgelingen wordt hij triomfantelijk ingehaald en vanaf 756 spreken we van het Emiraat van Al-Andalus en begint ook de bouw van de Moskee.

De grootste bloei is in de 10e eeuw en de opvolgende jaren en in 929 wordt het de hoofdstad van het westelijk kalifaat. Bagdad was de hoofdstad van het oostelijk kalifaat. 

In het jaar 1000: is Cordoba is de meest welvarende stad van Europa -  er was toen al een universiteit met meer dan 400.000 boeken. Vele geleerden woonden in de stad en er waren tientallen scholen - er waren ziekenhuizen en wel 300 moskeeën + vele badhuizen en naast de 200.000 gewone huizen waren er ook nog eens 60.000 deftige, paleisachtige huizen - De stad had begin 11e eeuw 22 km muren en was groter dan tegenwoordig. Het historische centrum nu is maar enkele ha. groot - De omgeving werd vruchtbaar door irrigatie en de landbouw was zeer hoog ontwikkeld - Waarschijnlijk leefden er tijdens de grote bloeiperiode een half miljoen mensen in de stad.

Mezquita/ kathedraal: het woord Moskee betekent: knielplaats en de bouw van de moskee was tussen 784 en  987.

Op de plaats waar de moskee staat bevond zich al tijdens de Romeinse periode een heilige plek. Hier stond hun Janustempel, die onder de Westgoten werd verbouwd tot een christelijke kerk San Vicente. De Moren namen in 711 de helft van de kerk in hun bezit en de andere helft bleef in gebruik door de Christenen. 60 jaar later werd ook dat deel gekocht, alles werd afgebroken en de moskee kwam in de plaats.

Van buiten lijkt de moskee op een vesting: logge en zware muren. Niet alles is in dezelfde periode gebouwd. Er zijn nu veel gesloten poorten met inscripties, stucwerk en inlegwerk. Op de muren zijn kantelen die lijken op dennenbomen en de muren hebben steunberen. De moskee is het belangrijkste monument van het Islamitische westen en 1 van de monumenten die de mens het meest verbaast

Geschiedenis en opbouw van de moskee

Alle moskeeën werden opgebouwd volgens een vast principe. Als voorbeeld diende het huis van de profeet Mohammed: een paleis met een ommuurde binnenplaats waar de volgelingen werden verzameld. Een deel was overdekt vanwege de zon en er was een plaats voor de rituele wassingen.

Een wand van de moskee was de qiblawand die naar de stad Mekka moest wijzen: de gebedsrichting. Behalve hier in Córdoba: hier wijst de qibla naar Marokko, waarschijnlijk vanwege de vroegere fundamenten waarop gebouwd werd. Men kon ook niet uitbreiden naar de rivier. In de qiblawand bevindt zich de Mihrab: de nis. De functie is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk was het een hulpmiddel voor de blinden, of een bewaarplaats voor de Koran (in Córdoba lag een vergulde kopie van de Koran) De nis is 8 hoekig met een halfronde koepel in de vorm van een schelp. = symbool van het leven + het woord van God. De gelovigen werden opgeroepen voor het gebed door de muezzin vanuit de minaret.

De moskee in Córdoba is verschillende keren uitgebreid. De bouw is begonnen in 785 en de huidige vorm is van eind 10e eeuw en de kathedraal binnen is uit 1523.

Het oudste deel ligt tegen de patio aan en dateert uit de periode van Abd-ar Rahman I: 785 – 788 en bestaat uit 9 galerijen. De eerste zuilen die werden gebruikt kwamen van oude Romeinse en Visigotische bouwwerken. Daarop kwamen vierkante zuilen met hoefijzerbogen in 2 verdiepingen met rood en wit marmer. De bogen waren gebaseerd op de bogen van het aquaduct van Merida.

De eerste uitbreiding kwam onder Abd-ar Rahman II: 833, waar nu het koor is van de kathedraal. De tweede uitbreiding was tussen 961 en 970: de qiblawand moest steeds mee opschuiven en de laatste uitbreiding, over de hele zijkant, is uit 987 met 8 nieuwe beuken.

Nu: 19 beuken en 36 traveeën, onderling gescheiden door bogen met zo’n 850 zuilen. De meeste zuilen zijn van graniet, jaspis en marmer: 2 zuilen zijn van albast. Op een zuil heeft een gevangene met zijn nagel een christus aan het kruis uitgekrast. In de laatste uitbreiding staat ook de parochiekerk van Sagrario met muurschilderingen  uit de 16e eeuw.

Inclusief de binnenplaats is de moskee: 130 x 180 m: (de grootste buiten het Midden Oosten):- 23.000 m2 en een van de grootste uit zijn tijd

Volgens de overlevering werd hier een botje van Mohammed bewaard en kon de moskee een pelgrimsoord worden voor diegenen die zich de lange reis naar Mekka niet konden veroorloven. Het alternatief hier was: 7 x op de knieën de omtrek van de Mihrab afleggen, i.p.v. 7 x rond het heiligdom in Mekka. Aan de uitgesleten tegels is te zien waar ze kropen. De Mihrab is uit de 10e eeuw met 1600 kilo goudmozaiek uit Klein-Azie

Na de reconquista (herovering van de christenen) werd vanaf 1236 de moskee weer als kerk gebruikt. Allereerste Christelijke kapel werd: Capilla de Villaviciosa, in mudejarstijl (moorse stijl) en met een beroemd ribgewelf. De kapel werd maar door een wand afgeschermd. Deze kapel was de oude Mihrab van voor de uitbreiding.

Wat later kwam ernaast de Capilla Real met mudejarstucwerk en mozaïeken: 1236

In 1523 wilde men een grotere kathedraal midden in de moskee bouwen. De plannen werden gesteund door Carlos V, hoewel hij later bij het zien van het resultaat veel spijt kreeg (toen hij op huwelijksreis een keer langs kwam).. Het stadsbestuur was tegen maar het bisdom was voor en Karel V ook. De kathedraal is volledig in disharmonie met de rest maar zonder deze katholieke kerkfunctie zou de moskee waarschijnlijk in verval zijn geraakt.

De Kathedraal is laat-gotisch en vroeg-renaissance in Spaans-Vlaamse stijl. Renaissancekoepel en het koor en hoofdaltaar is barok Later kwamen ook barokke elementen zoals de 106 koorstoelen uit 1758. 2 marmeren zetels en zo’n 30 kapellen langs de moskeewand. Er  moesten 63 zuilen weg en het dak moest open.

Ga eens kijken als u er nog nooit bent geweest en lt u verrassen en overdonderen. Bij binnenkomst weet je niet waar je het eerst moet kijken