Parels van Portugal 15 – 24 oktober 2019. Kras natuurlijk (4)

Dag 5: Tomar - Fatima  (19 oktober)

Ik kom al heel lang in Portugal maar er is soms toch nog een stad die ik nooit bezocht heb. Gelukkig heb ik een collega die me helemaal bijgepraat heeft (bedankt Ria-Sophie!!!) en de chauffeur is bekend met de bestemming. We gaan namelijk naar Tomar, een stadje van 20.000 inwoners dat ligt in een dal aan de rivier de Nabao, een zijrivier van de Taag is. De stad was halverwege de 12e eeuw veroverd op de Moren en de koning van Portugal schenkt de stad een paar jaar later aan de Tempeliers.

Zij bouwen hier een grote burcht met een kloostercomplex en het zal hun hoofdkwartier in Portugal worden. Het was een geestelijke ridderorde, gesticht in Jeruzalem door Franse ridders. Taak was in het begin om de orde te handhaven in Jeruzalem en ze moesten het heilige graf en de bezoekende pelgrims beschermen. De combinatie ridder / monnik was vroeger heel normaal (Duitse Orde in de Baltische staten bv. ook) en met toestemming van de paus droegen ze allemaal dezelfde kleding: witte mantel met een 8hoekig rood kruis op de borst. Taak van de Tempeliers in Portugal was ook de reconquista (herovering) op de Moren. Beloning van de koning voor hun bewezen diensten waren burchten en landgoederen en de orde zat in heel Europa totdat de orde wordt opgeheven begin 14e eeuw en de goederen worden overgedragen aan de Johannieters en later wordt in Portugal de Christusorde gesticht en de Tempeliers mogen toetreden. De orde komt bij de kroon en met hun hulp wordt de koninklijke macht vergroot met o.a. de ontdekkingsreizen: Hendrik de Zeevaarder  was ook  grootmeester van de orde.

Als we de stad naderen zien we al van verre de contouren van de burcht op de heuvel : castelo templario. De bouw begon eind 12e eeuw maar uit die tijd is alleen nog de omwalling over en de Rotunda: het heiligdom, uitgebreid in de 16e eeuw door koning Manuel. Het is nu het koor van de kerk maar het was een 8hoekige charola: de bidkapel van de Tempeliers met resten van Byzantijnse muurschilderingen. De kapel was gebaseerd op de rotonde van het H. Graf in Jeruzalem. Ook veel beeldhouwwerk onder de koepel.

Ook aan de buitenkant van het complex is genoeg te zien en wij lopen langzaam richting de ingang waar ik voor iedereen een kaartje ga kopen. De groep wacht ondertussen in de kloostergang ernaast met mooie azulejos en het was de vroegere wasplaats. We vergapen ons aan al het moois in de kerk met de prachtige bidkapel – het schip van de huidige kerk is uit begin 16e eeuw – de koorstoelen zijn verbrand door de troepen van Napoleon. Verder in het immens grote complex een aantal kloostergangen: Claustro grande:  Filips II van Spanje is hier gekroond tot koning van Portugal – Claustro santa Barbara met het wereldberoemde venster in Manuelinostijl van de kapittelzaal – claustro cementerio waar de monniken werden begraven. Het klooster op zich heeft eindeloze gangen waar de slaapcellen van de monniken waren. Ook de refter (eetzaal) en de keuken is te bezoeken

Er is 400 jaar gewerkt aan het complex. Toen de Ordes werden verboden in de 18e eeuw werd het de residentie van de Graaf van Tomar. Bij de uitgang van het complex zien we een “tabuleiro”= een plank / mand met 30 broden gespiest in 6 rijen van 5 of 5 rijen van 6  plus papieren bloemen en korenaren en erbovenop een kroon met een witte duif: De broederschap van de H. Geest organiseert al eeuwenlang een feest rond Pinksteren (elke 4/5 jaar) met een processie van 400 jonge mannen en 400 jonge meisjes (vroeger moesten ze maagd zijn). De meisjes dragen de planken op hun hoofd en dat brood wordt de volgende dag uitgedeeld aan de inwoners die het nodig hebben.

Na het bezoek aan de burcht rijden we naar het centrum van Tomar om te lunchen. Het regent helaas dus de meesten zoeken meteen een restaurantje om te gaan eten.  Met een aantal loop ik naar het hoofdplein met de kerk St. Jan de Doper met een mooi portaal in Manuelino stijl. En als we klaar zijn met eten is het gelukkig droog.

Het is dan niet ver meer naar Fatima, waar we de komende 2 nachten zullen slapen. Ons hotel ligt net achter de basiliek. Als we aankomen moet een aantal mensen nog wachten op de sleutel want nog niet elke kamer is schoongemaakt. Er is een grote groep vanochtend vertrokken maar rond half 5 heeft iedereen de koffer op de kamer en vertrek ik met de groep richting basiliek. Op 13 mei 1917 verscheen Maria aan 3 herderskinderen: Francesco van 8 en zijn zusje Jacinta van 7 en hun nichtje Lucia van 10. Maria vroeg hen elke 13e van de maand terug te komen en dan zou ze op 13 oktober vertellen wat ze van hen wilde. Ze worden thuis natuurlijk niet geloofd maar op 13 oktober waren blijkbaar 70.000 mensen getuigen van het wonder: de regen hield op – de zon begon te schijnen en er kwamen stralen in allerlei kleuren.  Maria zou de mensen hebben aangespoord hun leven te verbeteren en ze zou 3 geheimen hebben verteld die alleen Lucia heeft gehoord. Broertje en zusje zijn zeer jong gestorven maar Lucia is ingetreden in het klooster en pas op zeer hoge leeftijd gestorven.

De kinderen worden heilig verklaard – de paus heeft Lucia opgezocht in het klooster en vanaf 1930 was er toestemming tot verering van de Maagd van Fatima. Sindsdien is het stadje een groot bedevaartcentrum. In de jaren ’50 is de basiliek gebouwd waar de kinderen begraven liggen en kortgeleden is ook Lucinda bijgezet. Op de plaats van de verschijningen, op het grote plein, staat een kapel en de bedevaartgangers komen meestal op hun knieën vanaf het plein naar de kapel. Vele kaarsen worden aangestoken – de grote worden zelfs in het vuur gegooid – sommige lichaamsdelen in was worden neergezet en constant wordt er in de kapel gebeden. Ik ga dus met de groep de kerk bekijken met de graven – de kapel – en aan de andere kant van het plein is sinds begin deze eeuw een nieuwe kerk want de basiliek is vaak te klein voor de vele bezoekers.

Elk jaar bezoeken zo’n 4 miljoen pelgrims de stad en er wonen slechts 8000 inwoners dus het is voornamelijk een slaapstad voor de pelgrims. Elke avond om 9 uur is er rozenkrans bidden (in de taal van elke pelgrim die zich meldt) en daarna wordt het beeld van de Maagd over het plein gedragen.

Na het avondeten wil ik daar met de mensen naar toe maar het begint te regenen dus besluiten we om het uit te stellen tot morgen. We zijn hier tenslotte 2 nachten

Morgen bezoeken we Batalha – Alcobaça – Nazaré!!